Groeten uit Utopegem, een weekend lang vertoeven in de ideale samenleving
|
Persbericht 1 april 2025 — AVANSA Kempen, AVANSA Oost-Brabant, AVANSA Regio Gent
In het weekend van 28 tot 30 maart reisden een 80-tal Vlamingen naar Utopegem, een onbewoond eiland midden in het domein van de Hoge Rielen in Kasterlee. Doel van de reis? Een volledig nieuwe samenleving opbouwen in Utopegem. In vijf ateliers gingen deelnemers op zoek naar een andere manier van samenleven met als kernvragen ‘Hoe ziet die samenleving eruit?’, ‘Hoe beslissen we?’, ‘Hoe zorgen we ervoor dat iedereen betrokken wordt?’. Deelnemer: “Het doet goed om te zien dat zoveel mensen verandering willen.”
Een diverse groep mensen spoelt aan op een onbewoond eiland. Hoe verplaatsen ze zich, hoe verhouden ze zich tot de natuur op het eiland, hoe ziet hun economisch systeem eruit, hoe verloopt de besluitvorming, wat staat in de grondwet? Avansa Kempen, Avansa Oost-Brabant en Avansa regio Gent gingen op zoek naar de antwoorden tijdens een uitgebreid traject. De basis voor Utopegem werd gelegd vorig jaar in een grootschalige bevraging van 600 mensen. Hieruit kwamen thema’s zoals gelijkwaardigheid, meer (offline) verbinding en harmonie met de natuur. In een reeks workshops kregen 250 deelnemers de kans om te experimenteren met nieuwe vormen van besluitvorming. De apotheose was afgelopen weekend, het Utopegem-weekend in de Hoge Rielen in Kasterlee met 5 ateliers, een expertenpanel, muziek en improvisatietheater midden in de natuur. Dave Sinardet, politicoloog en één van de experten van Utopegem: “Democratische innovatie is belangrijk. Het politieke debat zit heel vaak vast in kaders die we al kennen. Het is moeilijk om daarbuiten te denken. En dat is iets waar Utopegem wel toe uitnodigt. Stel dat we een samenleving ontwerpen vanaf een wit blad, hoe zou die er dan in het ideale geval eruit zien. Dat is een oefening die te weinig gebeurt. Democratie is iets, dat net zoals andere zaken, constant vernieuwd zou moeten worden.” De Fantastische Vondst Na 2 dagen denkwerk werd het weekend op zondag afgesloten met een toonmoment van de vijf ateliers. Marie Peeters, begeleider van het Atelier van de Fantastische Vondst, beet de spits af: “We zijn op unieke wijze tot interessante inzichten over samen-leven gekomen. We hebben er over gepraat, maar het ook gedaan. Alle deelnemers hebben een werk gemaakt dat iets over henzelf in hun ideale realiteit zegt. Tijdens het boetseren, kleuren, plakken en ook nadenken ontdekten we dat we een groep van anarchisten zijn, waarin de chaos toegelaten is. Chaos kan een bron van innovatie zijn.” Wetenschapper-kunstenaar en deelnemer Philippe vult aan: “De natuur is één en al chaos, maar met structuur. Ga diep in de chaos en je komt tot nieuwe dingen.” Deelnemer Luc uit Balen. “Ik wou deelnemen aan dit weekend omdat ik het belangrijk vind om uit de ratrace te stappen, trager te leven, je dankbaarheid naar elkaar uit te spreken. Mijn ideale utopie? Samenleven met elkaar zoals in een gezin, zonder geschreven wetten.” De Verzamelaars De Verzamelaars bogen zich over mobiliteit en ruimte en identificeerden enkele basiswaarden, zoals respect, balans, ruimte voor niet-menselijk leven en gelijkwaardigheid voor mensen onder elkaar. De deelnemers pleitten tegen bewoning buiten de leefomgeving van de mensen op Utopegem. Op die manier vermindert de behoefte aan mobiliteit en worden fietsen en wandelen de nieuwe norm. Als dat niet mogelijk is, is er nog het gemeenschappelijk openbaar vervoer, dat ontmoetingen tussen mensen faciliteert. Met haar 82 jaar was Rosa uit Kessel-Lo de oudste deelneemster van Utopegem: “Ik ben hier niet voor mij persoonlijk, maar voor de jongeren. Het bussensysteem laat het afweten. Zeker voor mensen met een beperking, die soms anderhalf in de kou moeten staan wachten. Een mens is nooit te oud om te leren en ik wil bijblijven en alert zijn, dat is belangrijk vandaag. Dit is een serieuze organisatie die zich inspant voor de maatschappij. Ik vond het heel leuk, het was een fantastisch weekend.” De Verzamelaars vroegen zich ook af hoe ze kennis en informatie zouden verzamelen in hun nieuwe samenleving. Hun oplossing: een luistercultuur, met mobiele luisteraars en vaste luisterplekken in plaats van reclame. Zo kan niet alleen iedereen zichzelf zijn en zich gesterkt voelen in zijn mening, maar creëer je ook een groter collectief welzijn. Wanneer de luisteraars en luisterboxen dezelfde commentaren van bewoners verzamelen, worden die doorgeven aan een crisiscommissie. Loes uit Mol, de jongste deelneemster, speelde met verve de rol van jeugdige commissievoorzitster. “Als student heb ik soms het gevoel dat we vergeten worden. Jongeren zouden nog niet weten hoe het leven in elkaar steekt, toch hebben we onze eigen problemen. Daarom wil ik mijn stem laten horen.” Een stem voor al het leven De Raad van Alle Leven boog zich over ‘hoe zorg je ervoor dat al het leven een stem krijgt?’. Ze splitsten zich op in drie werkgroepen, eentje voor de ecologische systemen met niet-menselijk leven, eentje voor kinderen en de volgende generaties, en eentje voor weinig gehoorde stemmen. Vervolgens zochten ze het antwoord op drie vragen: hoe kom je de stem te weten van deze groepen, hoe geef je hen inspraak, en hoe bescherm je alle leven? De antwoorden liepen uiteen van een bevoegdheid ‘toekomstige generaties’ tot het installeren van de natuur als een rechtspersoonlijkheid, outreachend werken en een doorschuifsysteem voor de beslissers. “We hadden het over inclusie en meerstemmigheid, en die zag je weerspiegeld in onze werkgroep”, vertelt deelneemster Lucie uit Gent. “Die verschillende visies en aanpakken waren net een grote meerwaarde. Ik ben hier omwille van engagement en solidariteit. Ik ben verontwaardigd over hoe het er aan toegaat in de wereld en was op zoek naar een manier om mee te denken. Utopegem heeft me hoop en energie gegeven die ik meeneem naar mijn dagelijks leven.” De 6 basisregels De Knopenhakkers gebruikten een inventief systeem om zich over verschillende stellingen rond besluitvorming uit te spreken. Ze kwamen tot zes grondbeginselen. Bezwaren maken mocht, maar enkel met constructieve alternatieven.
Zes regels, waar niet alle aanwezigen het onverdeeld eens mee waren. Deelnemer Ivar uit Erps-Kwerps: “Dit was een denkoefening voor een utopische samenleving, maar we verlangen naar meer. Ik heb ongelooflijk veel geluiden gehoord en ongelooflijk veel passie gezien. Ik werk als ambtenaar en vroeg me af of mensen nog in beweging te krijgen zijn, in plaats van dat ze zich alles laten overkomen. Dit weekend heb ik duidelijk gezien dat nog veel mensen nadenken hoe we onze samenleving beter vorm kunnen geven.” Liefde geven is winst De deelnemers van de laatste workshop, het Theateratelier Poen op de Planken, gingen op zoek naar een nieuw economisch systeem. Dat bleek makkelijker gezegd dan gedaan. “Onze lijven en ideeën zijn vastgeroest, we hebben nood aan beweging”, stelde begeleidster Elisa Goossens vast. “Daarom hebben we ons gewend tot het participatief theater van de Braziliaan Augusto Boal.” Het resultaat werd opgevoerd tussen de bomen van de Hoge Rielen. De acteurs vertolkten slogans zoals “liefde geven is winst” en “schaarste ontmaskeren door solidariteit”. Aan het einde zongen en dansten acteurs en publiek “Create the flow. We are not alone”. Het experiment toont aan dat alternatieven mogelijk zijn en dat samenwerking, dialoog, vertrouwen, gelijkheid en creativiteit sleutelrollen spelen in het vormgeven ervan. Als afsluiter kreeg iedereen een postkaartje om een boodschap aan zijn of haar toekomstige zelf te schrijven. Die werden verzameld in een boot, klaar om samen met de bewoners Utopegem te verlaten en terug te keren naar onze samenleving, met al zijn gebreken en tekortkomingen. |
Meer info
Persfoto's
|
